Rodrigo, a los tres días, a Çamora ha llegado; vio estar el rey [1] muy triste, ante él fue parado; sonrrisando se iva, e de la boca fablando: «Rey que manda a Castilla et a León non deve ser desconortado: Rey, ¿quién vos fizo pessar o cómmo fue dello ossado?: de presso o de muerto non vos saldrá de la mano.» Essas horas dixo el rey: «Seas bien aventurado: a Dios mucho agradesco por ver que eres aquí llegado; a ti digo la mi coita, donde soy coitado: enbióme desafiar el rey de Aragón [2], e nunca gelo ove buscado; enbióme dezir que l'diesse a Calahorra, amidos o de grado, o que l'diesse un justador de todo el mi regnado. Querelléme en mi corte a todos los fijosdalgo: [ . . . . . . . . .] non me respondió omne nado; respóndele tú, Rodrigo, mi pariente e mi vasallo: fijo eres de Diego Laínez e nieto de Laín Calvo.»Essas horas dixo Rodrigo: «Señor pláçeme de grado; atal plazo nos dedes que pueda ser tornado, que quiero ir en romería al padrón de Santiago, et a Santa María de Rocamador [3], si Dios quesiere guissarlo.» Essas horas dixo el rey: «En treinta días avrás afarto.» El conde con grand bi [...] en pie fue levantado, et dixo: «Rey, en treinta días mucho es grand plazo, que más me quería ver con Rodrigo que quien me diesse un condado.» Estonçe dixo Rodrigo: «Conde, ¿por qué vos quexades tanto?, que a quien diablos han de tomar chica es posiesta de mayo.» Essas horas dixo el rey: «Ve tu vía bien aventurado.»
A los caminos entró Rodrigo, passó de Malgrado, de qual dizen Benabente, segunt dize en el romançe, e passó por Astorga, et llegó a Monte Iraglo. [4] Complió su romería; por Sant Salvador de Oviedo [5] fue tornado. A la condessa doña Theresa Núñez [6] apriessa ovo preguntado: «Señora, ¿quántos días ha passados que yo fue [fui?] en romería a Santiago?» Et dixo la condessa: «Oy passan veinte e seis días, cras serán los veinte e siete días llegados.» Quando esto oyó Rodrigo fue mal amanzellado, e dixo: «Cavalgat mis cavalleros, e non querades tardarlo; vayámosnos servir al buen rey don Fernando, que tres días ha, non más, para complirse el plazo.»
A los caminos entró Rodrigo, con treçientos fijosdalgo. Al vado de Cascajar, a do Duero fue apartado [7] ---fuerte día fazía de frío---, a la posiesta en llegando, a la horilla del vado, estava un pecador de malato, a todos pediendo piedat, que le passasen el vado. Los cavalleros todos escopían, et ívanse d'él arredrando. Rodrigo ovo d'él duelo, tomólo por la mano; so una capa verde aguadera passólo por el vado, en un mullo andador que su padre le avía dado, e fuesse para Grejalva, do es Cerrato llamado [8]; so unas piedras cavadas, que era el poblado, so la capa verde aguadera, alvergó el castellano et el malato. E en siendo dormiendo, a la oreja le fabló el gapho: «¿Dormides Rodrigo de Bivar? Tiempo has de ser acordado: mensagero so de Christus, que non soy malato; Sant Lázaro so, a ti me ovo Dios enbiado, que te dé un resollo en las espaldas, que en calentura seas tornado; que quando esta calentura ovieres, que te sea menbrado, quantas cossas comenzares arrematar l'as con tu mano.» Diol' un resollo en las espaldas que a los pechos le ha passado. Rodrigo despertó, e fue muy mal espantado; cató en derredor de sí, e non pudo fallar el gapho. Menbróle d'aquel sueño, et cavalgó muy privado: fuesse para Calahorra, de día et de noche andando.
2). Rey de Aragón...
3). Santa María de Rocamador ...
4). Benavente, Astorga, Monte Iraglo...
6. Doña Theresa Núñez
7. Vado de Cascajar, Duero...
8. Grejalva, Cerrato